Μπορεί κάποιος να πεθάνει από ραγισμένη καρδιά; Από ό,τι φαίνεται, ναι, καθώς η πολύχρονη συντροφικότητα κάνει την απώλεια πολύ επώδυνη για τα ηλικιωμένα ζευγάρια.
Διαχείριση πένθους συζύγου και συναισθήματα
Η θλίψη της απώλειας εξαρτάται από το χαρακτήρα αλλά και από την αλλαγή που επέφερε ο θάνατος στην καθημερινότητα αυτού που μένει πίσω. Ιδιαίτερα στην τρίτη ηλικία η απώλεια έχει να κάνει με τη συμπληρωματικότητα αλλά και με την ποιότητα της σχέσης του ζευγαριού. Όσο πιο καλή ήταν αυτή τόσο πιο μεγάλο είναι και το κόστος ενώ, αν η σχέση δεν ήταν καλή, πολλές φορές η απώλεια μπορεί να λειτουργήσει και ανακουφιστικά. Παρ’ όλα αυτά, αρνητικά συναισθήματα όπως η θλίψη, ο φόβος, η μοναξιά, ο θυμός, ακόμα και η κατάθλιψη κυριαρχούν σχεδόν πάντα, ιδιαίτερα στην αρχή.
Αν η περίοδος της θλίψης είναι παρατεταμένη και το άτομο δε μπορεί να επανέλθει στην καθημερινότητά του, η βοήθεια ενός ειδικού κρίνεται αναγκαία.
Διαχείριση πένθους σε πολλούς τομείς
Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δένονται πολύ μεταξύ τους, καθώς όταν τα παιδιά απομακρύνονται μένουν μόνοι βοηθώντας ο ένας τον άλλο τόσο πρακτικά όσο και συναισθηματικά. Η απώλεια λοιπόν έχει πολλές διαστάσεις, καθώς όχι μόνο νιώθουν ότι χάνουν το συμπλήρωμά τους αλλά εμφανίζονται και νέα προβλήματα όπως η αποδιοργάνωση της οικογένειας, αλλαγή στον τρόπο ζωής τους κλπ. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει ανακατανομή των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών για αυτόν που μένει πίσω, καθώς συχνά καλείται να αναλάβει και αρκετούς από τους ρόλους του συντρόφου του.
Όταν ο κύκλος στενεύει
Στην τρίτη ηλικία η απώλεια συζύγου και τα αισθήματα μοναξιάς που ακολουθούν μπορεί να επιδεινωθούν και από την απώλεια λόγω θανάτου άλλων φίλων. Αυτή η συρρίκνωση του κοινωνικού τους κύκλου φέρνει και τους ίδιους πιο κοντά στο θάνατο. Επειδή μάλιστα η τρίτη ηλικία είναι η περίοδος ανασκόπησης, η αποδοχή του θανάτου είναι και άμεσα συνυφασμένη με το νόημα που έχει δώσει ο καθένας στη ζωή του. Αν δηλαδή είναι ικανοποιημένοι με όσα έχουν κάνει και νιώθουν γεμάτοι, είναι πιο εύκολο να αποδεχτούν ότι κάποια στιγμή θα πεθάνουν, ενώ, αν έχουν άλυτα ζητήματα και κενά μέσα τους, είναι σαφώς πιο δύσκολο να αποδεχτούν το τέλος σε μια ζωή που δεν πέρασαν όπως ήθελαν.
Τα παιδιά βοηθάνε στην διαχείριση του πένθους
Ο ρόλος των οικείων, και κυρίως των παιδιών για την διαχείριση του πένθους, είναι καθοριστικός. Προκειμένου να τους βοηθήσουν να προχωρήσουν θα πρέπει να είναι κοντά τους, να τονίζουν τη σημασία της παρουσίας τους και να τους κάνουν να νιώθουν άνετα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Στην περίπτωση που ο γονιός μένει πίσω εξαρτάται οικονομικά από τα παιδιά του, μπορούν να του αποβάλουν την αίσθηση του “βάρους” αντιπαραθέτοντας την προσφορά του στη ζωή τους. Γενικότερα τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους γονείς τους να συνεχίσουν να κάνουν δραστηριότητες που τους ευχαριστούν, ενώ όσο ο πόνος μειώνεται πρέπει να τους βοηθήσουν να αποδεχτούν το γεγονός του θανάτου και να προχωρήσουν. Αυτό μπορεί να γίνει είτε γράφοντας ένα γράμμα προς τον/την σύζυγο που έχει φύγει (εκφράζοντας τα συναισθήματά μας γραπτώς είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστούμε), είτε με μια τελετουργία ανάμνησης των καλών στιγμών στην οποία θα συμμετέχουν όλοι μαζί, όπως το ξεφύλλισμα ενός άλμπουμ κ.λπ.